Logo Miasto i Gmina Działoszyn

Metryka osad

Do końca XV wieku, założono na terenie naszej gminy 6 miejscowości: Bobrowniki, Działoszyn, Lisowice, Raciszyn, Szczyty i Trębaczew. Najstarszą z nich są Bobrowniki. Jej nazwa wskazuje, iż była to wieś służebna. Ten typ osiedli zakładano w okresie organizowania państwa Piastów, ich początki datuje się na X wiek. Pierwsza bezpośrednia wzmianka źródeł pisanych o Bobrownikach pochodzi z 1357 r. Wtedy to arcybiskup Jarosław otrzymał od Kazimierza Wielkiego potwierdzenie przywileju dóbr arcybiskupa gnieźnieńskiego, do którego należała część Bobrownik. Przywilej ten stwierdza, że Bobrowniki były wsią królewską, a arcybiskupstwo posiadało w niej 2 łany. W 1555 r. łany te przeszły w posiadanie kapituły gnieźnieńskiej. Wieś jednak traktowana była jako jedna całość. Dopiero około 1880 r. wydzielono jej wschodnią część i nawiązując do dawnych stosunków własnościowych nazwano ją Kapitułą.

Również starą metrykę posiadają Lisowice. Mikołaj Krakówka, dzierżawca klucza wieluńskiego sprzedając w 1422 roku dwa łany sołtysie Mikołajowi Mikuli z Bobrownik zaznacza, że są one od 80 lub więcej lat opustoszałe, a więc i Lisowice musiały istnieć i posiadać sołectwo przynajmniej przed 1342 r. Następna wiadomość pochodzi z wymienionego już wyżej przywileju protekcyjnego z 1357 r. dla arcybiskupa gnieźnieńskiego, w którego posiadaniu wieś pozostawała na stałe.

W roku 1393 wymienione zostały Niwiska Dolne, Szczyty (używana pisownia Sczythy, Schczithy, Sczithy, Sczity) i Trębaczew (Trabaczew, Trambaczow, Trembaczow). W tym roku Władysław Jagiełło wydał przywilej zatwierdzający i rozszerzający posiadłości klasztoru św. Mikołaja w Wieluniu, który między innymi otrzymał od króla dziesięcinę zbożową z wymienionych wsi. W XV wieku wszystkie one przeszły w ręce szlacheckie. Największą z nich był Trębaczew.

Raciszyn występuje od 1398 roku. Nazwa "Naczieszin" w regestrze z 1487 roku jak to wykazują inne dokumenty dotyczące dóbr Kobylańskich Grzymalitów została przekręcona i oznacza Raciszyn (w dokumentach używane są także formy: Raczisszyno, Racysyno, Raczissin).

Do starych miejscowości należą także Draby. Rodzina o tym przydomku zamieszkująca Bobrowniki jest znana już od 1511 r. W roku 1580 jeden z jej członków, mianowicie Stefan, otrzymał pozwolenie na budowę młyna nad rzeką, która (wg map z 1793 r. i ok. roku 1830) płynęła od Parzymiech, a koło Węży wsiąkała w ziemię. Lustracja z 1629 r. poświadcza, iż pozwolenie zrealizowano i młyn został wzniesiony, ale następnie prawie na 4 stulecia wieść o nim zanikła. Draby pojawiają się następnie w 1880 r. jako osada.

W 1793 r. po raz pierwszy pojawiają się Kiedosy, Sęsów, Szczepany, Tasarze (początkowo nazwa ta obejmowała 2 punkty osadnicze - wieś lub osadę oraz młyn lub osadę młyńską), Węże.

Pierwsza informacja o Działoszynie pojawiła się w 1411 roku i mówi o istnieniu tu parafii. W 1412 roku występuje już jako miasto. Dawne imię Działosz stanowi źródłosłów nazw: Działoszyn, Działoszyce, Działyń, Działdowo i herb Działosza. Mógł więc Działoszyn być złożony przez kogoś herbu Działosza, który dał nazwę nowo założonej miejscowości od swego herbu. Herbem Działosza pieczętowało się kilka rodzin, między innymi Hińczowie z Rogowa, którzy od początku XV wieku dzierżawili starostwo brzeźnickie. Byli posiadaczami położonych w tej okolicy wsi: Szczyty, Trębaczew i Niwiska. Mogli więc oni założyć w swoich dobrach miasto jako ośrodek administracyjno-handlowy dla tych wsi. Nie jest wiadomo, czy zostało założone na surowym korzeniu, czy też prawo miejskie zostało nadane już istniejącej osadzie. Niewątpiwie na podniesienie tej właśnie miejscowości do rangi miasta, bądź jego założenia w tym miejscu, miało wpływ położenie w centrum kompleksu dóbr skupionych w jednym ręku, położenie przy drodze handlowej, nad rzeką, w otwartej, łatwej do osiedlenia się dolinie oraz fakt, że był tu kościół, było więc siedzibą kultu religijnego. Dokument lokacyjny nie zachował się. Fakt istnienia samorządu miejskiego pozwala jednak stwierdzić, że Działoszyn lokowany był na prawie niemieckim. Głównym powodem, dla którego feudałowie lokowali miasta na tak zwanym prawie niemieckim był wzgląd gospodarczy. Świadczył o rozwoju danego regionu, wzroście potrzeb ludności, zagęszczającej się sieci osadnictwa wiejskiego, a więc konieczności powstania rynku wewnętrznego i zapewnienia rozległym włościom sprawnej administracji poprzez umiejscowienie w mieście siedziby zarządu dóbr.

Najpóźniej, bo w XIX wieku pojawiają się następujące miejscowości: Kabały (jako Kabała), Dziadaki, Zalesiaki, Sadowic, Młynki.

Fragment książki Teresy Szczerkowskiej "Działoszyn i okolice".

Burmistrz Działoszyna

RAFAŁ DRAB

Przyjęcia interesantów:
wtorek od 9:00 do 12:00
po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym

Urząd Miasta i Gminy Działoszyn

ul. Piłsudskiego 21
98-355 Działoszyn
tel.: (43) 84 13 177 
fax: (43) 84 13 680
sekretariat@dzialoszyn.pl

Zobacz również

wersja językowa

Kalendarz

listopad 2023
Pn
Wt
Śr
Cz
Pt
So
Ni
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Zegar

  • :
  • :
Akceptuję

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies.